Cydraddoldeb swyddi a chynhwysiant mewn cyflogaeth gefnogol: Profiad y prosiect Engage to Change

Mae cyflogaeth yn agwedd hanfodol ar fywyd person, gan ddarparu nifer o fuddion a chyfleoedd ar gyfer twf personol. Fodd bynnag, mae pobl ag anabledd dysgu a/neu awtistiaeth yn aml yn wynebu heriau sylweddol wrth chwilio am waith â thâl yn y farchnad lafur agored. Nod y prosiect Engage to Change oedd mynd i’r afael â’r mater hwn drwy gefnogi pobl ifanc ag anableddau dysgu a/neu awtistiaeth i ddatblygu eu sgiliau cyflogaeth a sicrhau cyfleoedd gwaith. Mae’r erthygl hon yn archwilio ansawdd ac amrywiaeth y swyddi a gynigiwyd a hefyd yn dadansoddi’r data ynghylch nodweddion swyddi, integreiddio cymdeithasol, cyflogau ac oriau a weithiwyd. Nod yr erthygl hon hefyd yw taflu goleuni ar rôl cydraddoldeb swyddi a chynhwysiant wrth gyflawni canlyniadau cyflogaeth gwell i bobl ifanc ag anabledd dysgu a/neu awtistiaeth.

Mae’r prosiect Engage to Change eisoes wedi dangos sut y gall cyflogaeth gefnogol arwain at ganlyniad arwyddocaol i berson ag anabledd dysgu a/neu awtistiaeth wrth chwilio am waith gydag un rhan o dair o’r cyfranogwyr yn sicrhau cyflogaeth â thâl neu interniaeth â thâl drwy gydol y prosiect. Er mwyn asesu ansawdd y swyddi a gynigir, fe wnaethom gasglu data ar 384 o swyddi â thâl, gan gynnwys yr oriau a weithiwyd, cyflogau a enillwyd, ac integreiddio cymdeithasol yn y gweithle.

Canlyniadau a goblygiadau

Darparodd y prosiect Engage to Change ystod eang o gyfleoedd gwaith yn y farchnad lafur agored, gyda chyfranogwyr yn gweithio 17 awr yr wythnos ar gyfartaledd. Yn gyffredinol, roedd y cyfranogwyr yn cael mwy na’r Cyflog Byw Cenedlaethol ar gyfer y grŵp oedran perthnasol, heb unrhyw wahaniaeth o ran enillion wrth ystyried rhyw a diagnosis. Dangosodd yr astudiaeth fod cyfranogwyr yn gallu ennill ystod eang o rolau, yn amrywio o rolau mynediad i rolau canolradd. Mae hyn yn dangos nad oes rhaid i bobl ifanc ag anabledd dysgu a/neu awtistiaeth gael eu cyfyngu i weithio mewn sectorau fel glanhau neu letygarwch yn unig ond mewn gwirionedd gallant ffynnu mewn amrywiaeth o sectorau gyda’r gefnogaeth gywir.

Edrychodd yr astudiaeth ymchwil ar brofiadau cyflogaeth y bobl ifanc sy’n cymryd rhan yn y prosiect o gymharu â phrofiadau ‘nodweddiadol’ gweithwyr eraill nad ydynt yn derbyn cefnogaeth hyfforddwr gwaith. Mae ymchwil flaenorol (Mank et al 1997) wedi awgrymu po fwyaf ‘nodweddiadol’ yw lleoliad cyflogaeth gefnogol, gorau oll yw’r canlyniadau i bobl gan gynnwys mwy o ryngweithio cymdeithasol a chyflogau uwch. Er bod ein hastudiaeth yn dangos bod cyfranogwyr Engage to Change yn cael profiad cyflogaeth nodweddiadol yn gyffredinol, gyda hyfforddiant cychwynnol ac ymddygiad yn y gweithle yn debyg i’w cyd-weithwyr, nid oedd yn dangos cysylltiad â lefelau cyflog na rhyngweithio yn y gweithle. Gallai hyn fod oherwydd bod astudiaeth Engage to Change yn llai nag astudiaeth Mank neu oherwydd bod yr astudiaeth Engage to Change yn cynnwys pobl ifanc 16-25 mlwydd oed yn unig.

Nododd yr astudiaeth wahaniaeth yn y broses recriwtio ar gyfer dynion a merched ar y prosiect, gyda merched yn profi proses llai nodweddiadol na dynion. Fodd bynnag, gellir ystyried hyn yn gadarnhaol gan y gallai rhai cyflogwyr fod wedi mabwysiadu rhai addasiadau rhesymol cost isel yn ystod y broses recriwtio i gefnogi ymgeiswyr megis ffurflenni cais hawdd eu deall neu gymorth personol yn ystod cyfweliadau.

Yn gyffredinol, roedd cyfranogwyr a oedd yn gweithio mwy o oriau yn profi proses recriwtio fwy nodweddiadol a gallai hyn fod oherwydd bod angen addasiadau a chymorth mwy rhesymol ar y rhai sy’n gweithio llai o oriau i gael gwaith. Wrth edrych ar gyflogau, roedd pobl ifanc sy’n ennill llai na £7.50 yr awr yn sgorio’n is mewn cyfranogiad cymdeithasol a sefydliadol yn y gweithle na’r rhai a enillodd fwy na £7.50.

Roedd hanner y bobl ifanc yn ymwneud â rhyngweithio aml a pharhaus yn y gweithle, tra bod eraill yn rhyngweithio’n sylweddol i gwblhau eu swydd yn dda. Yn gyffredinol, roedd merched yn rhyngweithio mwy na dynion yn y gweithle. Roedd pobl ifanc awtistig, gyda neu heb anabledd dysgu neu anhawster dysgu, yn ymwneud â rhyngweithio llai ystyrlon, ac roedd mwy o ryngweithio wedi’u cyfyngu i gyfarchion a sgwrs fer o’u cymharu â phobl ifanc heb ddiagnosis o awtistiaeth. Gellid disgwyl hyn, o ystyried yr anawsterau y gall rhai pobl awtistig eu profi gyda chyfathrebu cymdeithasol. Fodd bynnag, mae’n tynnu sylw at yr angen am strategaethau effeithiol i helpu pobl awtistig i reoli rhyngweithio cymdeithasol sy’n gysylltiedig â gwaith.

I gloi, gall y dull o weithio fod yn nodweddiadol neu’n annodweddiadol yn y ffordd mae rhywun yn cael ei recriwtio, ei hyfforddi a’r ffordd maen nhw’n cymryd rhan yn y cwmni. Yn aml, mae angen addasiadau rhesymol i sicrhau cyfranogiad llawn pobl ifanc ag anabledd dysgu a/neu awtistiaeth yn y gweithle. Mae gan hyfforddwyr swyddi rôl ganolog wrth addasu eu harferion i sicrhau bod y canlyniad cyflogaeth yn “brofiad cyflogaeth nodweddiadol”.

Adroddiad Cymraeg fan hyn: Adroddiad Cymraeg

Adroddiad Saesneg fan hyn: English report